Obesitas

Obesitas, ook wel vetzucht, adipositas en zwaarlijvigheid genoemd. Het is een moeilijk te definiëren begrip, want wanneer is iemand nou te zwaar? Wat is het ideale gewicht dan? Bij obesitas moet o.a. rekening gehouden worden met geslacht (man/vrouw), leeftijd, bouw en ras. Lees in dit artikel meer over deze gevreesde ziekte.

Obesitas: methoden

Er zijn verschillende methoden ontwikkeld om aan te geven of iemand obesitas heeft, of gewoon boven zijn gewenste gewicht zit. Gangbaar is vooral de methode die gebruik maakt van meting van de huidplooidikte. Ook is er een aantal formules waarmee berekend kan worden of iemand te zwaar is of met obesitas te kampen heeft.

Obesitas: waarom?

Lichamelijk heeft de zwaarlijvige persoon duidelijk te veel vetweefsel. De vraag is natuurlijk waarom het vetweefsel bij deze persoon toegenomen is. Heel algemeen kan er worden gesteld dat er meer energie uit de voeding wordt opgenomen dan er verbruikt wordt: elk pondje gaat immers door het mondje. Veel moeilijker is het om te verklaren waarom de een veel kan eten en niet dik wordt en de ander met veel minder al aan gewicht wint. Hierbij spelen verschillende factoren een (grote of minder grote) rol.

Obesitas: factoren

Bij obesitas zijn er meerdere factoren die een rol spelen bij de zwaarlijvigheid van een persoon. Zo zijn er erfelijke factoren aan te wijzen, maar ook psychologische en sociale factoren. Ook door ziekte of gebruik van medicijnen kan iemand een abnormale toename van het gewicht vertonen en obesitas krijgen. Zo zou de fout gezocht kunnen worden bij een ontregeling van het hongergevoel dat niet voldoende aansluit bij de energiebehoefte van het lichaam. Ook kan er iets mis zijn met de activiteit van de enzymen die betrokken zijn bij de hormonale stoornissen in het spel, ook bepaalde hersentumoren kunnen tot vraatzucht (obesitas) leiden. In een klein aantal gevallen is de obesitas een onderdeel van een aangeboren syndroom.

Voor een belangrijk deel echter kan bij de betrokken persoon geen duidelijke oorzaak voor het dik zijn aangegeven worden. Hij of zij is van nature dik. Denk aan de gewoonten van veel mensen om overmatig vet en zoet te eten en om regelmatig tussendoortjes te nemen. Het in bepaalde families voorkomen van obesitas is nog geen bewijs voor het bestaan van een erfelijke aandoening, maar is veelal aan een verkeerde eetgewoonte te wijten. Verveling kan voor sommige mensen aanleiding zijn om te gaan eten, voor anderen is de verleiding in de supermarkt, bij de bakker en in de cafetaria gewoon te groot. Stoppen met roken leidt vaak tot meer snoepen of tot meer eten als alternatief. Overmatig alcoholgebruik gaat ook vaak met obesitas gepaard, alcohol bevat namelijk veel niet-nuttige calorieën.

Obesitas: risico’s en gevolgen

De consequenties van deze ziekte zijn zeer divers. Er zijn gevolgen voor het lichaam, maar ook voor het psychosociale functioneren. Beide beïnvloeden elkaar. Bekend is dat obesitas een risicofactor vormt voor het ontstaan van hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van suikerziekte (met name de ouderdomssuikerziekte) en klachten van het houding- en bewegingsapparaat. Klachten van de ademhalingsorganen zouden bij dikke mensen meer voorkomen, voor een deel vanwege de hyperventilatie. Op psychosociaal terrein kunnen de gevolgen van obesitas veelomvattend zijn: uitgelachen worden, niet mee kunnen doen met de sport en allerhande activiteiten, verminderd uithoudingsvermogen, moeite met het vinden van geschikte kleding, problemen met de hygiëne, transpiratie, smetplekken enzovoort. Sommigen trekken zich de kritiek sterk aan en durven zich niet meer op straat te vertonen, anderen kan het niets schelen en zij doen dan ook geen enkele poging om hun dikheid te verhullen.

Obesitas: vermageren

Omdat de wens om te vermageren groot is, zijn er veel methoden gepropageerd om dit te bereiken. In het algemeen leiden ze echter lang niet altijd tot de vereiste resultaten. Hieronder worden een paar manieren uitgelegd waarop gepoogd wordt om de obesitas te verminderen.

Obesitas: dieet

Getracht wordt om met een strikt dagelijks maximum aan joules het gewicht naar beneden te brengen. Zeer belangrijk daarbij is de motivatie van de betrokkene zelf. Vaak geldt helaas dat de geest wel gewillig is, maar het vlees zwak. Berucht is de patiënt die op zaal een dieet volgt en in de ziekenhuisrestauratie voor de verleiding van het gebakje bezwijkt. Alleen met goed gemotiveerde mensen en eventueel onder deskundige begeleiding kan een dieettherapie succesvol zijn. Contact met lotgenoten blijkt vaak zinnig te zijn. Inmiddels zijn er verschillende verenigingen die contact stimuleren.

Obesitas: meer lichaamsbeweging

Vaak heeft deze maatregel slechts een beperkt effect en dient ze beschouwd te worden als een waardevolle aanvulling op een dieet.

Obesitas: geneesmiddelen

Eetlustremmers ter ondersteuning van dieettherapie hebben een onzeker effect op de gewichtsvermindering op lange termijn.

Obesitas: gedragstherapie

Ter motivatie van de betrokkene en ter ondersteuning kan gedragstherapie heel zinvol zijn. Het inzicht in de eigen mogelijkheden worden erdoor vergroot.

Obesitas: operatie

Maagverkleining wordt toegepast om daarmee de voedselopname te beperken. Het uiteindelijke effect op het overgewicht is dubieus en hangt vaak mede van andere factoren af, zoals motivatie, reactie van de omgeving enzovoort.

Het inbrengen van een maagballon

Door voortdurende vulling van de maag verdwijnt het hongergevoel en wordt de inname van voedsel minder. Het is een methode die wellicht vóór of in de plaats van een operatieve behandeling kan komen.

Uit deze opsomming blijkt dat bij de meeste methoden om het lichaamsgewicht omlaag te brengen de motivatie en vooral het doorzettingsvermogen van de patiënt een doorslaggevende rol spelen. Te meer omdat de meeste mensen die het lukt om af te vallen gedurende de rest van hun leven moeten oppassen om niet opnieuw dikker te worden.