Galstenen: cholelithiasis
Cholelithiasis, letterlijk vertaald de aanwezigheid van galstenen in de galblaas, komt veel voor. Deze aandoening ziet men het meest bij enigszins gezette vrouwen in de vruchtbare leeftijdsperiode. Er kunnen één of meer stenen in de galblaas aanwezig zijn. Deze geven pas klachten wanneer ze een obstructie (verhindering, verstopping) veroorzaken. Patiënten kunnen dan koliek aanvallen hebben.
Galstenen: symptomen en klachten
Er zijn veel factoren die een rol spelen bij het ontstaan van galstenen. Ze kunnen spontaan ontstaan wanneer de samenstelling van gal niet normaal is. In Westerse landen komt het vaak voor dat de concentratie cholesterol in de galblaas te hoog is, waaruit galstenen ontstaan. Ook tijdens infecties kunnen galstenen ontstaan doordat cholesterol en kalk zich rond een kern van bacteriën en leukocyten afzetten.
Ongeveer 20% van de galsteendragers heeft één of meer van de onderstaande klachten:
- Soms een vol gevoel in de bovenbuik, met name na grote, vetrijke maaltijden.
- Galsteenkoliek. De koliek, een zeer hevig pijn die in aanvallen komt, treedt op na kramp van de galwegen. Dit kan ontstaan doordat een steen in de galbuis vastzit. De pijn zit in de rechterbovenbuik en straalt soms uit naar een plek tussen de schouderbladen. Zo’n koliekaanval gaat meestal gepaard met misselijkheid en braken. Een patiënt zal altijd zoeken naar een houding die het minst pijn doet. Omdat de houding van een patiënt in het geval van galstenen voor de pijn geen verschil maakt, zal de patiënt voortdurend in beweging blijven.
- Icterus, jeuk, donkere urine en stopverfontlasting. Wanneer de galsteen de galbuis volledig afsluit, ontstaat stuwing. De galkleurstof komt via de bloedvaten van de lever in de grote circulatie terecht en van daaruit in de huid en de urine. In de ontlasting komt juist geen galkleurstof meer voor en dus wordt deze bleek-grijs van kleur. Dit wordt ook wel ‘stopverf-ontlasting’ genoemd.
Galstenen kunnen met verschillende methoden aangetoond worden. Echografie is een onderzoek dat voor de patiënt weinig belastend is. Röntgencontrastonderzoeken als de cholecystografie en de ERCP zijn ingrijpender. Bij de cholecystografie neemt de patiënt de avond voor het onderzoek per os (= via de mond) een contrastmiddel in. De dag van het onderzoek is het middel terecht gekomen in de galblaas. Hier wordt dan een röntgenfoto van gemaakt, waarop de galstenen zichtbaar worden in de vorm van uitsparingen in het contrastmiddel.
Behandeling bij koliekaanvallen
De behandeling bij een koliekaanval zal bestaan uit het toedienen van pijnstillers, eventueel in combinatie met spierverslappers. De conservatieve therapie (bij matige klachten) bestaat verder uit een vetarm dieet, waarbij kleine maaltijden worden voorgeschreven. Als er sprake is van kleine cholesterolstenen kan geprobeerd worden deze met medicijnen op te laten lossen. Dit lukt niet altijd en de kans dat de galstenen terugkomen is vrij groot. Wanneer de conservatieve behandeling niet genoeg resultaat heeft of wanneer de galstenen vaak terugkomen, zal de patiënt geopereerd moeten worden om de galblaas te verwijderen. Soms worden tijdens zo’n operatie ook de galwegen geopend om de galstenen die zich daarin bevinden te verwijderen. Evenals bij nierstenen is het ook mogelijk om galstenen te vergruizen.
Cholangitis
Een ontsteking van de galwegen (cholangitis) is meestal het gevolg van stuwing door een ingeklemde galsteen. Dit gaat gepaard met hoge koorts en koude rillingen. Omdat er een groot gevaar is voor pus-ophoping in de galwegen en de verspreiding van pus in het bloed, zal er operatief ingegrepen moeten worden en zullen de galstenen verwijderd moeten worden. Wanneer het pus in de bloedbaan terecht komt, ontstaat er een sepsis (bloedvergiftiging) die, wanneer er niet op tijd wordt ingegrepen, bijna altijd een dodelijke afloop heeft.
