Baarmoeder: alles wat u altijd wou weten

Baarmoeder

De anatomie

De baarmoeder is onderdeel van het voortplantingsorgaan van de vrouw, en bevindt zich in onderin de buik, tussen de eierstokken in. Dit orgaan heeft als belangrijkste doel een bevrucht embryo te laten innestelen en ervoor zorgen dat in de 9 maanden daarna het embryo kan uitgroeien tot een foetus, waarna de baby geboren zal worden. Ze bestaat, simpel gezegd, uit twee delen, namelijk:

• Corpus uteri. Dit wordt ook wel het “lichaam van de baarmoeder” genoemd, en is tevens het grootste deel van dit orgaan. In het lichaam ervan zal ook de innesteling van het embryo plaatsvinden. Ook zitten de eileiders vast aan het corpus uteri.
• Cervix uteri. Dit wordt ook wel de baarmoederhals genoemd, en staat ook bekend onder de naam ‘cervix’. De baarmoederhals bestaat uit een hals en een mond (portio). Wanneer men in de vagina van de vrouw kijkt en voelt, is de portio voelbaar en zichtbaar. De baarmoedermond verbindt de baarmoeder met de vagina van de vrouw. Deze mond is bekleed met plaveiselepitheel, daarnaast is het endocervicale kanaal met slijmproducerend cilinderepitheel bekleed.

De vorm van de baarmoeder

Wanneer je naar de baarmoeder kijkt, heeft deze min of meer de vorm van een peer op z’n kop. Toch verschilt de vorm van dit orgaan van vrouw tot vrouw, en van organisme tot organisme. Diersoorten die vaak meer dan één jong ter wereld brengen, hebben vaak twee uterushoorns (cornua uteri), die zich links en rechts bevinden. Zo kan elke uterushoorn één of meer jongen herbergen. Dit is bijvoorbeeld bij de kat en de hond het geval.

De baarmoeder van een volwassen vrouw is vijf tot tien centimeter groot en heeft het (wanneer zij nog nooit zwanger is geweest) de grootte van ongeveer haar eigen vuist. Na elke zwangerschap zal het orgaan niet geheel terug krimpen en dus een stukje groter blijven dan het formaat was vóór de zwangerschap. Bij een zwangerschap neemt dit orgaan in omvang toe, en zal het ook in gewicht toenemen. Een hoogzwangere vrouw heeft een baarmoeder die een gewicht van ongeveer een kilo kan bereiken.

Ligging van de baarmoeder

De baarmoeder ligt diep in de onderbuik, in het kleine bekken. De uterus ligt daarbij vlak achter de blaas en vóór de endeldarm. Een aantal banden (ligamenten) houden de baarmoeder op de juiste plaats. Het brede ligament (ligamentum latum) en het ronde ligament (ligamentum rotondum) zijn hierbij de belangrijkste banden.

Hoe is de baarmoeder opgebouwd?

De baarmoederwand bestaat voornamelijk uit glad spierweefsel, wat ook wel myometrium genoemd wordt. Wanneer een zwangere vrouw gaat bevallen, zal dit gladde spierweefsel zich samentrekken (ook bekend als ‘weeën’), zodat de foetus uit het lichaam gedreven wordt. De bloedvoorziening van de baarmoeder wordt geregeld door twee aderen die zich zowel links als rechts van het orgaan bevinden.

Vervolgens bestaat ze uit het slijmvlies, wat ook wel endometrium genoemd wordt. Dit endometrium bedekt de gehele baarmoederholte van de binnenkant. Het baarmoederslijmvlies reageert zeer sterk op twee vrouwelijke hormonen, namelijk de hormonen oestrogeen en progesteron. Oestrogeen zorgt ervoor dat het slijmvlies dikker wordt, progesteron zorgt er op zijn beurt voor dat er meer slijmkliertjes geproduceerd worden. Wanneer na de opbouw de concentratie van progesteron weer minder wordt, wordt het slijmvlies afgebroken en moet dit het lichaam verlaten. Dit gebeurt tijdens de menstruatie, waarbij het slijmvlies het vrouwenlichaam verlaat via de vagina.

Het baarmoederslijmvlies bestaat uit twee lagen, namelijk de basale laag en de functionele laag. De basale laag (lamina basalis) is altijd in de baarmoeder aanwezig, en wordt nooit door middel van hormonen afgebroken. De functionele laag (lamina functionalis) zal tijdens de menstruatieperiode worden afgebroken en het lichaam verlaten via de vagina. De functionele laag groeit, wanneer de menstruatieperiode is afgelopen, weer aan vanuit de basale laag.

Afwijkingen en ziekten

Er zijn meerdere ziekten en afwijkingen die voor kunnen komen in of aan de baarmoeder. De meest voorkomende aandoeningen en ziekten van dit orgaan zijn:

• Ontsteking van het endometrium (endometritis)
• Poliepen
• Hyperplasie
• Baarmoederkanker
• Vleesbomen
• Kwaadaardige tumoren
• Trofoblastafwijkingen
• Cervixpoliep
• Wratten
• Extropion
• Endometriose
• Baarmoederhalskanker

Onderzoek van de baarmoeder

Er kunnen meerdere redenen zijn waardoor de baarmoeder onderzocht moet worden. Dit kan onder andere zijn wanneer de vrouw met bepaalde klachten naar haar huisarts gaat, als de vrouw zwanger is of als er onderzoek naar bijvoorbeeld kanker wordt gedaan. Er zijn verschillende methoden waarop de baarmoeder onderzocht kan worden. De gebruikte methode is afhankelijk van de klachten en waarom er een onderzoek moet plaatsvinden. Onderzoek kan gebeuren via de volgende methoden:

• Vaginaal toucheren
• Speculumonderzoek
• Echoscopie
• Hysteroscopie
• Kijkoperatie (laparoscopie)

De baarmoeder tijdens een orgasme

Als een vrouw seksueel opgewonden is, richt de baarmoeder zich op. Het wordt dan naar boven getrokken, waardoor de vagina iets in lengte toeneemt. Op het moment dat de vrouw een orgasme heeft, trekken de bekkenbodemspieren en de baarmoederspier zich samen. Er zijn vrouwen die deze samentrekkingen niet of nauwelijks voelen, maar er zijn ook vrouwen die dit samentrekken juist als zeer prettig ervaren. Nadat het orgasme is weggeëbd, kan het tien minuten duren voordat de baarmoeder weer haar normale, oorspronkelijke positie heeft ingenomen.